Hitzaurre
Zurezko txalaparta
Harrizko txalaparta
Metalezko txalaparta
Metalezko txalaparta    

Metalezko txalaparta zurezko txalapartaren aldaera bat dugu, toberak izena ere hartzen duena (burdinez ala zurez kolpatutako metala).

Ikus dezagun orain Lekuona jaunak toberak (burdinezko ala brontzezko hodiak) jotzeko tresnei buruz idatzitakoen artean aurkitzen duguna: Lekuona, 1920 : “Tobera hitzaren esanahia, zentzu arruntean, burdinoletan erabilitako auspoaren muturra da. Euskal Herriko burdinola zaharretan erabiltzen zena, libera batzu pisatzen zuen brontzezko hodi koniko batez egina zegoen, zapaldu samarra, eta honela eginda, hots paregabea eskeintzeko baldintzak zituen. Lesakan, toberak jotzeko jokoaren tradizioa, burdinoletako auspoen hodien garbiketa lanetik sortua dela ere entzun dugu. Tximinitan gertatzen den bezala, denbora eta erabilerarekin, hodi barruan kedarra pilatzen da. Garbitzeko orduan, hodia askatu eta bi muturretatik zintzilikaturik, jo egiten zen (toberak jotzerakoan entzun ditzazkegun moduko kolpetxoak emanda), honela hodi barruan itsatsitakoak kendu ahal izateko. Ez da ahaztu behar, ikusi dugun bezala, zenbait tokitan tobera joleei pikatzaile izena ematen zaiela (Donostia, 1924. Lekuona, 1920). Oiartzun inguruan toberak bestelako lanei lotuta azaltzen zaizkigu. XX. mendearen hasieran, toberajole ezagunenak Arditurriko minetako harri-zulatzaileak ziren. Beraien joko musikalean, hoditzat, harria zulatzeko erabili ohi zituzten zulagailuek zeuzkaten palankak erabitzen zituzten (elk. J.M.Irastorza, 1995). Metalezko txalapartak honako itxura eduki dezake: - Luzera eta diametro desberdinetako metalezko zenbait hodi edo palanka, soka batzuetatik zintzilik ala asto (kaballete) batzuen gainean (tartean isolatzaile bat jarriz). Txalapartariek lau makil edo burdinezko ziri erabiltzen dituzte, metala jo eta horrela hots bizi eta metalikoa lortzeko.


version française version basque version anglais version espagnol