Txalapartaren jatorria "denboraren iluntasunean" galtzen da. Noiz sortua den esatea erraza ez bada ere, belaunaldiz belaunaldi, irautea lortu du.

Jatorriari buruzko uste bat baino gehiago dago. Ziurrenik, sagardoa egitea, karea lantzea, otea jotzea,… eta gisa horretako lanen inguruan antolatzen ziren jaien inguruan sortuko zen. Tresna hau horrelako festetan jotzen zen (sagardoaren kasuan, tolareko oholetan).

Txalaparta 5 kilometrotako inguruan entzuten omen zen. Hirurogeiko hamarkadan, Francoren errejimen eta zentsura indarrean zela, bakar batzuk gorde zuten txalaparta, hala nola Goikoetxea eta Zuaznabar anaiek.

Euskal kulturarentzat hain luze iraun zuen gau ilun hartan, besteren artean Artze eta Beltran anaiek, instrumentua ezagutu zuten eta beraien bizia eskaini zioten. Hirurogeita hamarreko -hamarkadaz geroztik bi txalapartari bikote horiek, ezagutarazi dute musika tresna hori, baita aurrekoengandik ikasia ondorengoei erakutsi ere.